روابط عمومی و سواد رسانه ای

نيل پستمن (Neil Postman)، استاد دانشگاه نيويورك، جامعه شناس و پژوهشگر مسائل ارتباط جمعي، از زمره كارشناساني است كه خطر كاربرد تكنولوژي بدون اخلاق را در كتاب ها، مقالات، سخنراني ها و مصاحبه هاي فراوان گوشزد كرده است. وي در اين آثار با نگاهي پژوهشگرانه و متكي بر آمار و گزارش هاي مستند، آثار انهدام فرهنگي، رواني و اجتماعي را كه ناشي از لجام گسيختگي نظام صنعتي جديد است، عرضه مي دارد.

كتاب تكنوپولي از زواياي مختلف به اين مسأله نگريسته و تصويري از جامعه آمريكا به عنوان نخستين نظام تكنوپولي ارائه مي دارد؛ نظامي كه جامعه را به طور مطلق در انقياد تكنولوژي مدرن قرار داده و حق دخالت در سرنوشت را از آن ربوده است.

پستمن در آثارش با ارائه مدارك متعدد ، به دنبال اثبات اين مسأله است كه تكنولوژي و توسعه آن در جامعه جديد، اگرچه در ظاهر منشأ خدمات بسياري بوده است، اما در نهايت لطمه هاي جبران ناپذيري را نيز به جامعه انساني وارد كرده است كه از جمله آنها مي توان به از بين رفتن قدرت تفكر و تعقل به دليل گسترش رسانه هاي تصويري و جايگزيني زبان احساس به جاي زبان تعقل اشاره كرد.

پستمن در بخش ديگري از آثار خود به صراحت نسبت به اثرات تخريبي انقلاب بصري كه به اعتقاد وي داراي مصاديقي همچون تصوير، كاريكاتور، پلاكارد و آگهي هاي بازرگاني است اشاره كرده و مي افزايد: «انقلاب الكتروني و انقلاب بصري دست در دست هم، هر چند ناهماهنگ به تهديدي عظيم بر ضد زبان، ادب و فرهنگ پرداختند و جهان انديشه را به جهان نور و موج مبدل ساختند.»

وي در اين راه از انديشه هاي «مارشال مك لوهان» بهره جسته و با بيان جمله اي از مك لوهان مي گويد: «به اعتقاد مك لوهان زماني كه بشر در يك محيط الكترونيكي زيست مي كند، خصلتي ديگر مي يابد و هويت فردي اش در تماميت جمعي استحاله گشته و در آن ذوب مي شود تا جايي كه «انسان جامع» به «انسان جماعت» مبدل مي شود.»

نقد و نظر به تکنوپولی در ایران:

دکتر طباطبایی مترجم آثار پستمن در ايران معتقد است كه وي هدف تكنوپولي را سلطه بر جهان دانسته و در اين راه از ابزارهاي مختلفي همچون رسانه بهره مي جويد تا فرهنگ تعقل، جاي خود را به تجمل بدهد و در اين راه انسان ها براي نجات از وضع موجود، چاره اي به جز «زهدگيري اجتماعي» نخواهند داشت؛ بدان معنا كه با به كارگيري قدرت عقل، راه سلطه تكنوپولي و ابزار مستقيم آن همچون رسانه را بر انسان امروزي مسدود نمايند.
    < مسير گم شده انسان شرقي

در اين ميان، دكتر ابراهيم فياض نگاه ديگري به پستمن دارد. استاد ارتباطات دانشگاه تهران كه تأكيد بسياري بر حفظ سنت ها دارد، به دو نگاه و تفكر رايج در فرهنگ ارتباطاتي اشاره كرده و مي گويد: «در حال حاضر بسياري از نظريات تابع نظريات «انگلوساكسون» به محوريت انگلستان است و ديگر پارادايم و نظريه ها متوجه اروپاي متصل همچون انديشمندان آلمان و فرانسه است.»

   فياض جهاني شدن را محصول ويژه آنگلوساكسون ها عنوان و تصريح كرد: «بسط نظرياتي اينچنيني در جهان كه به سمت «دهكده جهاني» حركت مي كنند موجب شده است تا در بسياري از كشورهاي جهان سوم، بدون تفكر لازم، نگاه هايي اينچنيني و در رأس آنها نظريات «الوين تافلر» مورد توجه قرار بگيرد؛ تا جايي كه پس از انقلاب، اين نوع نگاه در جامعه ما نيز رايج شده است.»
    فياض، پستمن را داراي تفكري مطابق بر «مسيحيت عرفاني آسيايي» دانسته و در تحليل نگاه آنان مي گويد: «در واقع چنين نوع تفكري خواستار بازگشت به قرون وسطي است؛ نگاهي كه در ايران نيز داراي طرفداران بسياري است.»

    جالب آن كه فياض خود نيز تا حد قابل توجهي متأثر از چنين نگاهي است. فياض در نهايت وضع سردرگمي را براي كشورهاي جهان سوم و بويژه روشنفكران ايراني ترسيم كرده و مي گويد: «حال ما چه بايد بكنيم؟ تفكرات تافلر را پيگيري كرده و به جهاني شدن اعتقاد پيدا كنيم يا آن كه پيرو نظريات جامعه شناساني همچون پستمن باشيم. در اين راه ، مسير سومي نيز وجود خواهد داشت كه به سمت هيچ يك از اين تفكرات حركت نكنيم؟!»

    وي نگاه خود را متوجه راه سوم در اين ارتباط دانسته و ضعف پستمن را مشخص نكردن مسيري در اين رابطه براي كساني مي داند كه به دنبال پيگيري هيچ يك از دو تفكر رايج نيستند.

نويسنده: علي محمد متوليان

گزیده شده از :پایگاه اطلاعات نشریات کشور

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: